تبریز پرجمعیت ترین شهر شمال غرب و یکی از پایتخت های تاریخی ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی است . تبریز در ارتفاع 1350 متری از سطح دریا و در دره رود کورا بین مرز طویل مخروط های آتشفشانی سهند و کوه های عین علی واقع شده است. این دره به یک دشت باز می شود که با شیب ملایم به سمت کرانه شرقی دریاچه ارومیه ، 60 کیلومتر به غرب ، پایین می آید. شهر ،با زمستان های سرد و تابستان های معتدل، یک تفرجگاه تابستانه محسوب می شود.
تبریز دارای جمعیت 1549453 نفری است. قطب اصلی صنایع سنگین برای اتومبیل ، ماشین آلات ، پالایشگاه و پتروشیمی ، نساجی و صنایع تولید سیمان است. تبریز همچنین مکانی برای معتبرترین موسسات دانشگاهی و فرهنگی در شمال غرب ایران است.
شهر دارای تاریخی سرکش است و قدمت قدیمی ترین مکانهای تمدن آن به 1500 سال پیش از میلاد بر می گردد. شهر آثار تاریخی بسیاری را در بر می گیرد که نمایانگر انتقال معماری ایرانی در دوره های تاریخی طولانی اش است. بیشتر مکانهای تاریخی باقیمانده در شهر متعلق به دوران ایلخانی ، صفوی و قاجار است ، در میان آنها بازار بزرگ تبریز وجود دارد که در سال 2010 بعنوان سایت میراث جهانی به ثبت رسیده است. از اوایل دوره مدرن ، این شهر بعنوان محور توسعه ، تحرک ، تاریخ و اقتصاد سه منطقه مجاور یعنی قفقاز آناتولی شرقی و ایران مرکزی ، تثبیت شده است. از قرن نوزدهم و طی آن ، تبدیل به مهمترین شهر کشور در جهات متعدد شد. بعنوان نزدیکترین قطب ایران به اروپا ، بسیاری از جنبه های اولیه مدرن سازی در ایران ، در تبریز آغاز شد. قبل از واگذاری قلمرو قفقاز ایران به امپراتوری روس ، پیرو دو جنگ روس- ایران در نیمه اول قرن نوزدهم ، تبریز با توجه به نزدیکی اش شهر اصلی حکومت ایران برای قلمروی قفقاز آن بود. طی تقریبا” تمامی دوره قاجار (تا 1925) ، مقر ولیعهد نیز بود.
تاریخ اولیه تبریز امروزه بخوبی مستند نیست. برخی باستان شناسان حدس می زنند که احتمالا” باغ عدن در موقعیت کنونی تبریر واقع بوده است. اولین کتیبه های شناسایی شده در مورد تبریز ، به شهر تورز یا توری در کتیبه سارگان دوم آشوری در سال 714 پیش از میلاد ، اشاره دارد. تبریز بعنوان پایتخت برخی حاکمان از آغاز دوره آتروپاتس و سلسله اش برگزیده شده است.
کاوش اخیر در سایت موزه عصر ، در شمال مسجد آبی ، کشف یک گورستان هزاره اول پیش از میلاد را در پی داشت. به احتمال زیاد این شهر چندین بار توسط نیروهای اشغالگر و یا بواسطه بلایای طبیعی ویران شده است.
ادعا می شود که قدیمی ترین عناصر حال حاضر تبریز ، در اوایل ساسانیان در قرن های سوم یا چهارم ، و یا در اواخر قرن هفتم بنا شده اند. نام فارسی میانه شهر “توریز” بود.
پس از فتح ایران توسط مسلمانان ، قبیله عربی “ازد ” از یمن در تبریز اقامت گزید. توسعه تبریز در دوره پس از اسلام در این زمان آغاز شد.
پس از حمله مغول ، تبریز تحت الشعاع مراغه بعنوان پایتخت ایلخانان مغول آذربایجان قرار گرفت تا زمانیکه در سال 1392 توسط تیمور غارت شد.
آباغاخان ، چهارمین فرمانروای ایلخانیان ،در سال 1295 تبریز را بخاطر موقعیت آن در مراتع شمال غربی ، به پایتختی برگزید. جانشین او غازان خان ، آنرا تبدیل به یک مرکز اجرایی پیشرو امپراتوری کرد که از آناتولی تا رود جیحون و از قفقاز تا اقیانوس هند تحت سیطره آن بود.در دوران حکومت او دیوارهای جدید دور شهر ساخته شدند و بناهای عمومی متعدد وامکانات آموزشی و کاروانسراهایی برای خدمت رسانی به یازرگانانی که در جاده ابریشم سفر می کردند ، ساخته شد.
مارکو پولو ، کسی که از طریق جاده ابریشم سفر کرد و در حدود سال 1275 از تبریز عبور کرد ، شهر را اینگونه توصیف کرد:” شهری بزرگ که دور تا دور آن را باغهای مفرح و زیبا فراگرفته اند. محصولات از مناطق زیادی برای خرید به اینجا می آیند . “
طی قرون وسطی یک جامعه یهودی در شهر وجود داشت. در قرن شانزدهم یک مسافر یمنی یهودی ، شرایط رو به وخامت زندگی یهودیان در شهر را توصیف کرده است.
از سال 1375 تا 1468 ، تبریز تا شکست حاکم قراقویونلو ، جهان شاه توسط جنگجویان آق قویونلو، پایتخت دولت قراقویونلو در آذربایجان بود . آق قویونلوها از سال 1469 تا 1501 تبریز را بعنوان پایتخت خود برگزیدند. یرخی از آثار تاریخی موجود شامل مسجد آبی متعلق به دوره قراقویونلو می باشند.
در سال 1501 ، شاه اسماعیل اول وارد تبریز شد و آنجا را پایتخت دولت صفویه اعلام کرد . در سال 1514 ، پس از نبرد چالدران ، تبریز موقتا” توسط عثمانی اشغال شد ، اما تا سال 1548 پایتخت حکومت صفوی باقی ماند ، زمانی که شاه طهماسب اول برای جلوگیری از تهدید رو به رشد ارتش عثمانی ، آنرا به قزوین منتقل کرد.
بین سالهای 1585 و 1603 ، تبریز توسط عثمانی اشغال شده بود ، پس از آزاد سازی آن توسط شاه عباس اول ، بعنوان یک مرکز تجاری بزرگ در تجارت با امپراتوری عثمانی ، روسیه و قفقاز رشد کرد.
در تابستان 1721 ، زمین لرزه ای بزرگ تبریز را لرزاند و در حدود هشتاد هزار نفر از شهروندانش را کشت . ویرانی بعد از آن در سالهای 1924-1925 با حمله سخت ارتش عثمانی که طی آن ، آنها در حدود 200 هزار نفر از ساکنین تبریز را کشتند و به اسارت درآوردند ، ادامه یافت. سپس شهر توسط ارتش ایران بازپس گرفته شد. در سالهای پس از آن بیشتر ساکنان شهر بر اثر شیوع بیماری و گرسنگی وسیع جان باختند. در سال 1780 ، زمین لرزه ای بزرگ در نزدیکی تبریز بیش از 200000 کشته برجای گذاشت. ویرانی غم انگیز شمار ساکنان شهر را به حدود 30000 نفر کاهش داد و آنرا به شهر ارواح محض تبدیل کرد.
در پایان قرن هجدهم شهر به چند منطقه که هر کدام توسط یک خانواده اداره می شد، تقسیم شده بود، تا سال 1799 که شاهزاده قاجار عباس میرزا به عنوان فرماندار این شهر منصوب شد. در سلسله قاجار ، شهر محل اقامت ولیعهد بود. ولیعهد بطور معمول فرماندار استان آذربایجان نیز بود. یکی از مهمترین وقایع این دوره ، جنگ بین ایران و روسیه بود. در پی آخرین سری جنگ های روسیه و ایران ، شهر در سال 1827 توسط ژنرال شاهزاده اریستوف که با 3000 سرباز به داخل شهر پیشروی کرده بود ، به تسخیر درآمد. سپس عباس میرزا و ایوان پاسکویچ پیمان صلح امضاء کردند و روسیه از شهر عقب نشینی کرد ، گرچه نفوذ نظامی و سیاسی روسیه در تبریز و شمال و شمال غرب ایران تا سقوط امپراتوری روسیه در اوایل قرن بیستم بر جای ماند. پس از عقب نشینی ارتش روسیه ، عباس میرزا ولیعهد قاجار ، یک طرح نوسازی را از تبریز آغاز کرد . او موسساتی را به سبک غربی تعریف کرد ، ماشین آلات صنعتی وارد کرد ، اولین خدمات پستی منظم را نصب کرد و اصلاحات نظامی شهر را عهده دار شد. او بقایای تبریز را بازسازی کرد و یک سیستم مالیات مدرن مقرر کرد.
جاذبه ها
- پل آجی چای
- خانه امیرنظام (موزه قاجار)
- ارگ تبریز
- موزه آذربایجان
- دروازه باغمیشه
- بازار تبریز ، سایت میراث جهانی
- خانه بهنام
- مسجد آبی
- خانه بلورچیان
- کلیسای کاتولیک تبریز
- خانه انقلاب مشروطه تبریز ( موزه مشروطه)
- دانش سرا
- کاخ استانداری آذربایجان شرقی
- خیابان فردوسی
- خانه قدکی
- پل قاری
- خانه حیدرزاده
- خانه حریری
- خانه ثقه الاسلام
- امامزاده حمزه ، تبریز
- امامزاده ابراهیم
- موزه عصر آهن
- مسجد جامع تبریز
- مدرسه اکبریه
- مقبره الشعرا
- پل منصور
- موزه سنجش
- موزه محرم
- شهرداری تبریز
- موزه بهتونی
- موزه تاریخ طبیعی تبریز
- حمام نوبر
- زیارتگاه عون ابن علی
- خانه اردوباشی
- خیابان پهلوی ( خیابان امام)
- پل سنگی
- موزه سفال
- موزه پست
- موزه قرآن
- مدرسه رشدیه
- موزه فرش
- ویرانه های ربع رشیدی
- مسجد صاحب الامر
- کلیسای سنت مری تبریز
- خانه سلماسی
- کلیسای منتظران ظهور روز هفتم
- خیابان شهناز
- موزه ادبیات شهریار (خانه شهریار)
- خانه شربت اوغلو
- مسجد شهدا
- خانه سرخه ای
- برج آتش نشانی تبریز
- ایستگاه راه آهن تبریز
- خیابان تربیت
- قبر دو کمال
پارک ها و باغ ها
- باغلارباغی
- پارک خاقانی
- قائم مقام
- پارک گلستان
- پارک مشروطه
- باغ صائب تبریزی
- پارک شاه گلی
- باغ شمس تبریزی
- پارک جنگلی عین علی
- پارک باغمیشه