قلعه فلک الافلاک (دژ شاپورخواست ) قلعه ای واقع در بالای تپه ای بزرگ به همین نام در خرم آباد است. این بنای عظیم در دوره ساسانیان (226-551) ساخته شد.
رودخانه خرم آباد در شرق و جنوب غرب تپه فلک الافلاک جاری می شود . امروزه ، قسمتهای غربی و شمالی تپه توسط مناطق مسکونی خرم آباد محدود شده اند.
قلعه قلک الافلاک جزء مهمترین بناهای ساخته شده در دوره ساسانیان است. این قلعه با نامهای مختلفی از تاریخ ساخت آن در بیش از 1800 سال پیش شناخته شده است. نامهای ثبت شده به دژ شاپورخواست یا سابرخواست ، قلعه خرم آباد و در نهایت قلعه فلک الافلاک اشاره دارد.
در سلسله پهلوی ، پس از اینکه تا سال 1968 بعنوان زندان استفاده می شد تبدیل به یک مجموعه موزه شد.
پایه های قلعه فعلی تقریبا” 300 متر در 400 متر است. ارتفاع کل بنا شامل تپه به 40 متر بالای مناطق اطراف می رسد.
قلعه به تنهایی دارای مساحت 5300 متر مربع است . محیط آن 2860 متر و ارتفاع بلندترین دیوار آن 22.5 متر است.این فضا به چهار سالن بزرگ و اتاقها و راهروهای مرتبط با آنها تقسیم می شود . اتاقها همگی توسط دو حیاط با این ابعاد احاطه می شوند: اولین حیاط به اندازه 13 متر در 22.5 متر و دومی 29 متر در 21 متر . قلعه در ابتدای ساخت آن 12 برج داشت اما در حال حاضر تنها 8 برج باقی مانده است.
ورودی این بنا به سمت شمال ، در بدنه برج شمال غربی قرار دارد.
چاه آب قلعه در منطقه پشت حیاط اول است. با عمق 40 متر ، اکثر بدنه چاه به منظور رسیدن به چشمه گلستان در سنگ کنده شده است.
مصالح مورد استفاده در بنای این قلعه خشت ، آجرهای گلی پخته ، سنگ ، چوب و ملات می باشد.
مطالعات باستان شناسی وجود حصاری دو لایه با دوازده برج در اطراف بنای کنونی را شناسایی کرده اند.این حصار اطراف عمدتا” به سمت غرب کشیده می شد. از دوازده برج اصلی تنها دو برج باقی مانده اند که در شمال غرب و جنوب غرب قلعه موجود هستند.
قلعه فلک الافلاک بنظر می رسد که با یک دستگاه رطوبت گیر ساخته شده است.
پیش از این کارشناسان معتقد بودند که این کانال های رطوبت گیر که با ارتفاعی بیش از 1 متر همه مناطق زیر قلعه را پوشش می دهند ، مخفی گاه ساکنین آن بوده است. اما در واقع ، بخاطر آگاهی از تغییرات آب و هوا در منطقه و آبهای زیر زمینی ، مهندسین ساسانی این قلعه را به رطوبت گیر مجهز کرده اند.
این قلعه توسط سازمان میراث فرهنگی مدیریت می شود.